„Nie wystarczy pokochać, trzeba jeszcze umieć
wziąć tę miłość w ręce i przenieść ją
przez całe życie...”
[Konstanty Ildeofons Gałczyński]
W dniu 30 maja w całej Polsce obchodzony jest Dzień Rodzicielstwa Zastępczego.
Rodzicielstwo nie ma jednego wymiaru, nie ma też jednej definicji. Mówiąc o nim bardzo ogólnie, na rodzicielstwo składa się wszystko to, czym zajmują się rodzice lub opiekunowie dziecka. Pojęcie rodzicielstwa oznacza więc proces wsparcia i opieki w rozwoju fizycznym, emocjonalnym, społecznym oraz intelektualnym dziecka od jego narodzin po dorosłość.
Szczególnym rodzajem rodzicielstwa jest rodzicielstwo zastępcze. Dzieci z różnych powodów nie mogący pozostać w rodzinie biologicznej są przekazywani pod opiekę rodziny zastępczej. Kim są rodzice zastępczy?
Rodzice zastępczy są nadzieją dla dzieci, które już prawie nie wierzą, że życie może być piękne. Są ratunkiem dla maleństw zostawionych w szpitalach tuż po narodzinach. Są „lekiem na całe zło” dla nastolatków poronionych przez trudne doświadczenia. Zajmują się sprawami zwykłymi, szykują drugie śniadania do szkoły, przytulają, wysłuchują, zmieniają pieluchy i pomagają w lekcjach, a jednocześnie są jak prawdziwi czarodzieje stwarzający rzeczy niezwykłe - dom, rodzinną atmosferę, radość, miłość, zaufanie, poczucie bezpieczeństwa. To dzięki nim niektóre dzieci uśmiechają się pierwszy raz od dawna. To dzięki nim odzyskują wiarę, że są ważne.
Należy zaznaczyć, że rodziny zastępcze nie mają i nie mogą mieć charakteru jednorodnego. Niejednorodność ta pozwala na znalezienie dla dziecka rodziny zastępczej odpowiedniej do jego potrzeb. Wprowadzenie odmiennych kategorii rodzin zastępczych zwiększa też motywację do ich tworzenia. Rodziny zastępcze zostały podzielone na typy: spokrewnioną, niezawodową i zawodową. Łączy ich jedno- tymczasowość. Rodzina zastępcza podejmuje obowiązki z dniem umieszczenia dziecka w tej rodzinie na podstawie orzeczenia Sądu Rodzinnego. Obowiązki te ustają z dniem uzyskania przez dziecko pełnoletności lub gdy ustaną przyczyny umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej.
Rodzina zastępcza spokrewniona, to taka, w której opiekę i wychowanie nad dzieckiem przejmują członkowie rodziny dziecka zobowiązani do jego alimentacji, tj. wstępni (dziadkowie, pradziadkowie) lub rodzeństwo.
Rodzina zastępcza niezawodowa, to rodziny, które tworzone są przez małżeństwo lub osobę niepozostającą w związku małżeńskim niebędące wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, w tym przez osoby z dalszej rodziny lub też zupełnie obce (niespokrewnione z dziećmi).
Rodzina zastępcza zawodowa, w tym:
pełniąca funkcje pogotowia rodzinnego, umieszcza się w niej do 3 dzieci do czasu unormowania sytuacji dziecka, nie dłużej jednak niż 4 miesiące. W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres ten może zostać przedłużony do 8 miesięcy lub do zakończenia postępowania sądowego,
zawodowa specjalistyczna, obejmuje opieką w szczególności dzieci niedostosowane społecznie oraz dzieci legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności, tj. z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji, a także małoletnie matki z dziećmi.
rodzinny dom dziecka, to miejsce, w którym może przebywać nie więcej niż ośmioro dzieci.
W obliczu rosnącej liczby dzieci opuszczonych i zaniedbanych rodzina zastępcza jako jedna z form wychowania - najbardziej zbliżona charakterem do rodziny naturalnej, stanowi bardzo ważny element w systemie opiekuńczo - wychowawczym.
Według statystyk przedstawianych przez GUS w roku 2020r. w rodzinnej pieczy zastępczej w całej Polsce przebywało 55 486 dzieci, w tym 4747 dzieci w rodzinnych domach dziecka.
Autorka: Anna Kuta-Kubala
